Εισαγωγή
Οι περισσότεροι από εμάς συνήθως μπερδεύουμε τις έννοιες “Ηθική Βλάβη” και “Ψυχική Οδύνη” και ίσως θεωρούμε ότι πρόκειται για το ίδιο πράγμα. Ωστόσο δεν είναι έτσι, καθώς έχουν κοινά θέματα αλλά και διακριτές διαφορές. Θα λέγαμε ότι η Ψυχική Οδύνη (ως μερικότερη έννοια) περιλαμβάνεται στην Ηθική Βλάβη (που είναι έννοια ευρύτερη).
Γενικότερα μιλώντας, η ζημία, που μπορεί να υποστεί κάποιος μπορεί να είναι υλική και μη υλική (δηλαδή ηθική).
Στην πρώτη περίπτωση η ζημία είναι “χειροπιαστή” και εύκολα μετρήσιμη, πχ μου χρωστάς 5.000 Ευρώ από δάνειο που σου έδωσα ή 2.000 Ευρώ από εργασία για την οποία δεν πληρώθηκα όπως είχαμε συμφωνήσει, ή 10.000 Ευρώ όσο δηλ. είναι η αξία επισκευής του αυτοκινήτου μετά από τρακάρισμα κλπ.
Ο Νόμος ωστόσο ορίζει ότι, εκτός από τις υλικές ζημίες, υπάρχει και η ηθική βλάβη, η οποία δεν είναι άμεσα αποτιμητή σε χρήμα και εναπόκειται στο Δικαστήριο να προσδιορίσει το ύψος της : πρόκειται για εκείνες τις περιπτώσεις, όπου βλάπτονται έννομα αγαθά, όπως η προσωπικότητα, η σωματική υγεία και ακεραιότητα, η υπόληψη, η τιμή κλπ ενός ανθρώπου.
Ηθική Βλάβη
Για να υπάρξει ηθική βλάβη, απαιτείται μία παράνομη και υπαίτια πράξη (δόλος ή αμέλεια) εναντίον μας, δηλαδή μία άδικη πράξη, η οποία δεν είναι απαραίτητα και Ποινικό αδίκημα, η οποία και μας προξενεί ψυχική ταλαιπωρία και πόνο, στρες και γενικά δυσάρεστα συναισθήματα, για σύντομο ή και για μεγάλο χρονικό διάστημα : πχ ένας δημόσιος προπηλακισμός, με χειροδικία, ύβρεις κλπ δεν έχει τόσο μακροχρόνιες συνέπειες όσο, πχ, ένας ακρωτηριασμός ή μία άλλη αναπηρία συνεπεία ατυχήματος (τροχαίο, εργατικό κλπ).
Το Δικαστήριο, για να προσδιορίσει το ύψος της εύλογης χρηματικής ικανοποίησης (όπως λέγεται) συνεπεία ηθικής βλάβης, δεν αποφασίζει αυθαίρετα, αλλά εξετάζει :
- το μέγεθος της βλάβης
- το βαθμό υπαιτιότητας του δράστη
- την οικονομική κατάσταση των μερών (γι’ αυτό σε υποθέσεις πχ συκοφαντικής δυσφήμισης δια του Τύπου, οι “παθόντες” ζητούν “τρελά” ποσά εκατομμυρίων Ευρώ από τα κανάλια, εφημερίδες κλπ που “υποτίθεται” ότι τουλάχιστον είναι οικονομικά εύρωστα)
Ψυχική Οδύνη
Η ψυχική οδύνη, είναι έννοια μερικότερη, διότι προϋποθέτει αποκλειστικά τη θανάτωση προσώπου, είτε σκόπιμα (ανθρωποκτονία) είτε από αμέλεια (τροχαίο, ιατρικό λάθος, εργατικό ατύχημα κλπ) και φυσικά δεν επιδικάζεται στο ..(νεκρό) θύμα, αλλά στους οικείους του.
Ο Νόμος λαμβάνει υπ’όψη του την στενή οικογένεια του θύματος (κατα κανόνα σύζυγο, γονείς, παιδιά). Εχει κριθεί ότι πχ. δεν δικαιούνται αποζημίωση, λόγω ψυχικής οδύνης, οι θείοι και θείες του θύματος.
Σε κάθε περίπτωση, είναι προφανές ότι τα ποσά για ψυχική οδύνη είναι, κατά κανόνα, μεγαλύτερα από εκείνα που επιδικάζονται σε περιπτώσεις “απλής” ηθικής βλάβης, διότι ο θάνατος είναι ένα βίαιο γεγονός, που δεν αλλάζει και μας στερεί αγαπημένα πρόσωπα και δημιουργεί μια συνεχή κατάσταση έλλειψης και στενοχώριας.
Να σημειωθεί τέλος ότι αποζημίωση λόγω ψυχικής οδύνης δε δικαιούνται μόνο τα ενήλικα τέκνα ή όσα είναι σε θέση να καταλαβαίνουν τι ακριβώς συμβαίνει, αλλά ακόμα και τα νήπια και τα έμβρυα (εφόσον γεννηθούν !) μετά πχ. τη θανάτωση του πατέρα τους, ακριβώς διότι θα στερηθούν την παρουσία του πατέρα τους και θα υποχρεωθούν να μεγαλώσουν ορφανά.
Παράδειγμα
Στο ναυάγιο του κρουαζιερόπλοιου COSTA CONCORDIA στην Ιταλία, είναι προφανές ότι:
- οι επιβάτες μπορούν να στραφούν κατά της πλοιοκτήτριας εταιρίας και να ζητήσουν αποζημίωση για ηθική βλάβη, για τη δυσάρεστη εμπειρία και την ταλαιπωρία στα παγωμένα νερά που έζησαν, πέρα από τις τυχόν υλικές ζημιές, για πράγματα που έχασαν.
- οι στενοί συγγενείς των νεκρών-θυμάτων θα κάνουν λόγο για ψυχική οδύνη.
Συνήθως, με τα ελληνικά δεδομένα:
- η αποζημίωση για απλή ταλαιπωρία, μπορεί να φτάσει σε λίγες χιλιάδες Ευρώ
- για τραυματισμό (ειδικά για σοβαρό) σε μερικές δεκάδες χιλιάδες Ευρώ
- για ψυχική οδύνη σε εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ για κάθε μέλος της στενής οικογενείας
(Source ©: http://nomikisimvouli.blogspot.com/2012/01/blog-post_15.html)