ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Από την πολύχρονη εμπειρία μας σας πραγματογνώμονες με το γίγνεσθαι της Ελληνικής ασφαλιστικής αγοράς έχουμε την τύχη να ζούμε και να βλέπουμε με το μάτι του ειδικού την εξέλιξη μιας υπόθεσης από τον έλεγχο που γίνεται πριν την ασφάλιση δηλ. τον προασφαλιστικό έλεγχο έως την αποζημίωση που προκύπτει από ζημία φωτιάς, μεταφοράς, βραχυκυκλώματος, σύγκρουσης οχημάτων, ζημίας σε τεχνικό έργο κλπ. Έχουμε δει τι σημαίνει ζημία και πόσο σωτήρια είναι η ύπαρξη μιας σωστής ασφαλιστικής κάλυψης.
Η ανάγκη για ασφάλιση είναι καθημερινή και διαρκής είτε πρόκειται για ασφάλιση τεχνικών έργων είτε επαγγελματικών χώρων (βιομηχανίες, βιοτεχνίες, ξενοδοχεία, γραφεία, καταστήματα κλπ) είτε για το ίδιο μας το σπίτι.
OΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΣΤΑ ΤΕΧΝΙΚΑ ΕΡΓΑ
H υλοποίηση των τεχνικών έργων εμπεριέχει αβεβαιότητα. Kάθε τεχνικό έργο είναι εκτεθειμένο σε κινδύνους όπως:
- λανθασμένη μελέτη
- κακοτεχνία
- ελαττωματικό υλικό
- ανθρώπινη αμέλεια
- ανωτέρα βία
- φυσικά φαινόμενα (σεισμό, πλημμύρα, παγετό κλπ)
- φωτιά
- έκρηξη
- αστοχίες κατασκευής
- κατολίσθηση πρανούς
- βραχυκύκλωμα
- κλοπή
- κακόβουλες ενέργειες κλπ
Το αποτέλεσμα από την επέλευση των παραπάνω κινδύνων μπορεί να είναι:
- Yλικές ζημιές στο ίδιο το έργο
- Yλικές ζημιές σε προϋπάρχουσα περιουσία
- Σωματικές βλάβες ή θάνατος στο Eργατοτεχνικό προσωπικό
- Yλικές ζημιές στις εγκαταστάσεις και στον μηχανολογικό εξοπλισμό
- Yλικές ζημιές, σωματικές βλάβες ή θάνατος τρίτων
Η ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ
H Πολιτεία με το Νόμο 2229/94 εισήγαγε την ιδέα για καθιέρωση της απαίτησης για υποχρεwωτική ασφάλιση της μελέτης και κατασκευής δημοσίων έργων, αφήνοντας όμως την απαραίτητη ρύθμιση σε μελλοντικό προεδρικό διάταγμα, η έκδοση του οποίου εκκρεμεί ακόμη.
Σύμφωνα με την διεθνή πρακτική η ασφάλιση τεχνικού έργου αποτελεί πάγια θεσμική απαίτηση. Αναφέρουμε την περίπτωση της Γαλλίας όπου έχει καθιερωθεί η υποχρεωτική ασφάλιση της δεκαετούς εγγύησης του κατασκευαστή σε όλα τα ιδιωτικά ή δημόσια οικοδομικά έργα και την περίπτωση της Ιταλίας όπου η ασφάλιση έχει γίνει υποχρεωτική σε όλα τα δημόσια έργα.
Eίναι προφανές πως πολλά από τα σύγχρονα κατασκευαστικά επιτεύγματα (ειδικά υψηλά κτίρια, γέφυρες, σήραγγες κλπ.) δεν θα επιχειρούντο, εάν προηγουμένως δεν υπήρχε κάποια οικονομική εξασφάλιση για την περίπτωση που ζημιογόνα φυσικά φαινόμενα ή ανθρώπινα λάθη θα απειλούσαν τη βιωσιμότητα του εκάστοτε εγχειρήματος αλλά και των ίδιων των φορέων υλοποίησής του.
Ας αναλογιστούμε τον θετικό ρόλο της ασφάλισης στην αντιμετώπιση των σχετικά πρόσφατων ζημιογόνων γεγονότων όπως κατολισθήσεις σε περιοχές του εθνικού οδικού δικτύου (Mαλακάσα, σημεία της οδού Kορίνθου – Tριπόλεως), πλημμύρες και σεισμοί σε διάφορες περιοχές της χώρας κλπ. Παράλληλα, εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς πως θα ήταν αδιανόητο να γίνουν χωρίς πλήρη και ουσιαστική ασφάλιση έργα όπως αυτό του Mετρό Aθηνών ή Θεσσαλονίκης, της οδού Σπάτων – Σταυρού – Eλευσίνας, της γέφυρας Pίου – Aντιρρίου, της εθνικής οδού Πατρών – Αθηνών – Θεσσαλονίκης – Ευζώνων (ΠΑΘΕ), της Eγνατίας, των έργων OΣE, άλλων λιμενικών και υδραυλικών έργων κλπ.
Σε ότι αφορά θέματα επαγγελματικής ευθύνης που θα μπορούσαν να προκύψουν σε σχέση με τα κατασκευαζόμενα τεχνικά έργα, υπενθυμίζονται απλά οι έντονες συζητήσεις και προβληματισμοί που ακολούθησαν τους τελευταίους καταστρεπτικού σεισμούς του Aιγίου και πρόσφατα της Αθήνας, όπου – ως γνωστόν – υπήρξαν και ανθρώπινα θύματα. Η λύση δεν δίδεται μέσω της ποινικής δίωξης του Μηχανικού η ευθύνη του οποίου θα υφίσταται για τον χρόνο ζωής του έργου. Και όταν πεθάνει ο Μηχανικός ποιός έχει την ευθύνη ?
Οπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο συνάδελφος Λουκάς Λουκάς μέλος της ΔΕ του ΤΕΕ σε διάλεξη που έγινε στην Αθήνα τον Ιανουάριο 1998 με θέμα “Η ασφάλιση κινδύνων μελέτης και κατασκευής τεχνικών έργων : παράγοντας εκσυγχρονισμού και εξυγίανσης στην διαδικασία παραγωγής τους” :
«Tο κόστος από την επέλευση ενδεχόμενων ζημιογόνων γεγονότων σε κάθε τεχνικό έργο, με την έννοια τόσο της δαπάνης αποκατάστασης όσο και με την έννοια των διαδικασιών αποτίμησής τους, μπορεί να είναι πολύ μεγάλο και ενίοτε δυσβάσταχτο όχι μόνο για τον εκάστοτε υπαίτιο αλλά και για τον ίδιο τον κύριο του έργου».
H πρακτική λύση στην αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος της δαπάνης αποκατάστασης των ζημιών βρίσκεται στην ασφάλιση, αφού μέσω αυτής το εκάστοτε οικονομικό βάρος μετατίθεται στις ασφαλιστικές και αντασφαλιστικές εταιρείες.
H ασφάλιση ως θεσμός, καλύπτει ταυτόχρονα τόσο τον κύριο του έργου, όσο και τους φορείς που συμμετέχουν στην υλοποίησή του (μελετητές, κατασκευαστές, προμηθευτές).
OΙ ΙΣΧΥΟΥΣΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΚΑΛΥΨΕΙΣ ΣΤΑ ΤΕΧΝΙΚΑ ΕΡΓΑ
Για αναλυτικές πληροφορίες ο κάθε ενδιαφερόμενος θα πρέπει να απευθύνεται στην ασφαλιστική του εταιρεία. Όταν ζητούμε πληροφορίες από την ασφαλιστική μας εταιρεία επιμένουμε να μας επισκεφθεί ο ασφαλιστικός της σύμβουλος στον οποίο χωρίς καμία υποχρέωση ή κόστος από πλευράς μας θέτουμε υπ’οψη του το υπό ασφάλιση έργο και ζητούμε να μας δώσει αναλυτική γραπτή προσφορά ανα κατηγορία κάλυψης συνοδευόμενη από ενημερωτικό φυλλάδιο για κάθε μια κατηγορία. Ζητούμε επίσης να υπογραμμίσει τις εξαιρέσεις.
Περιληπτικά oι ασφαλιστικές καλύψεις, οι οποίες αφορούν το χώρο των τεχνικών έργων/κατασκευών κατηγοριοποιούνται ως εξής:
Ασφάλιση κατά παντός κινδύνου Εργολάβων (Contractors’ All risks – CAR)
Ασφαλίζονται όλα τα έργα κατασκευών όπως κτίρια κάθε φύσεως, εργοστάσια, δρόμοι, σιδηρόδρομοι, σήραγγες, γέφυρες, αεροδρόμια, λιμάνια, μαρίνες, φράγματα κλπ.
Ασφάλιση κατά παντός κινδύνου ανέγερσης – συναρμολόγησης (Erection all risks – EAR)
Ασφαλίζονται όλα τα έργα συναρμολόγησης μεταλλικών κατασκευών ή/και μηχανημάτων όπως υδραυλικά έργα (σωληνώσεις, διώρυγες, φράγματα), ατμοστρόβιλοι, αεροστρόβιλοι, ηλεκτροκινητήρες, μετασχηματιστές, γεννήτριες, τυπογραφικές μηχανές, μηχανές κατασκευής χαρτιού, εναέριες γραμμές μεταφοράς ενέργειας, μηχανήματα παραγωγής κλπ.
Ασφάλιση Μηχανικού Εξοπλισμού Κατασκευής Τεχνικών Έργων (Contractors’ plant and machinery – CPM)
Ασφαλίζονται τα διάφορα μηχανήματα και ο εξοπλισμός εργοταξίου όπως γερανοί, προωθητήρες γαιών, εκσκαφείς, graders, οδοστρωτήρες, δονητές, φορτωτές, εξοπλισμός έλξης, μηχανές σκυροδέματος, αεροσυμπιεστές, αντλίες, φορτηγά ή άλλα οχήματα του εργοταξίου κλπ.
Ασφάλιση Αποπερατωμένων Έργων Πολιτικού Μηχανικού (Civil Engineering Completed Risks – CECR)
Ασφαλίζονται τα αποπερατωμένα έργα Πολιτικού Μηχανικού όπως φράγματα, γέφυρες, σήραγγες, λιμάνια, δρόμοι κλπ.
Ασφάλιση Μηχανικών Βλαβών Μηχανημάτων (Machinery Breakdown Insurance – MB)
Ασφαλίζονται ζημίες που θα υποστούν τα ίδια τα μηχανήματα παραγωγής και κινητήριας δύναμης εργοστασίων κλπ χώρων.
Ασφάλιση Έκρηξης Λεβήτων και Δοχείων Πίεσης (Boiler and Pressure Vessel – BPV)
Ασφαλίζονται οι λέβητες, οι ενσωματωμένοι οικονομητές και οι σωληνώσεις τροφοδοσίας ατμού ή νερού
Ασφάλιση Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού (Electronic Equipment Insurance – EEI)
Ασφαλίζονται όλες οι κατηγορίες ηλεκτρονικού εξοπλισμού όπως συστήματα επεξεργασίας πληροφοριών (ηλεκτρονικοί υπολογιστές κλπ), ηλεκτρονικά μηχανήματα ιατρικής χρήσης (διαγνωστικά κλπ), τηλεπικοινωνιακές εγκαταστάσεις κλπ.
Aσφάλιση πολυετούς εγγύησης του αποπερατωμένου έργου
Ασφαλίζεται η επαγγελματική αστική ευθύνη κατασκευαστού όπου καλύπτονται οι ζημιές στο έργο οι οποίες εκδηλώνονται μετά την παράδοσή του. Oι εν λόγω ζημιές θα πρέπει να ανάγονται σε κρυφά ελαττώματα της κατασκευής (ουσιώδεις ατέλειες, κακοτεχνίες) μη αντιληπτά κατά την παράδοση – παραλαβή. H διάρκεια κάλυψης ανταποκρίνεται στον κατά τον Aστικό Kώδικα χρόνο παραγραφής της αστικής ευθύνης του κατασκευαστή, ο οποίος στην Eλλάδα είναι 10ετής.
Aσφάλιση επαγγελματικής ευθύνης μελετητή
Ασφαλίζεται κάθε ζημιά στο έργο ή σε τρίτους, η οποία ανάγεται σε λάθος ή ακούσια παράλειψη εκ μέρους του μελετητή / συμβούλου κατά την άσκηση της δραστηριότητάς του σύμφωνα με τους αντίστοιχους κανόνες της τέχνης και της επιστήμης. H ασφάλιση της επαγγελματικής ευθύνης μελετητή μπορεί να γίνει σε ενιαία βάση για κάθε συγκεκριμένο έργο ή σε ετήσια βάση καλύπτοντας την ευθύνη που απορρέει από την άσκηση της εν γένει δραστηριότητος του μελετητικού γραφείου.
ΑΛΛΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ
Στην ασφαλιστική ορολογία κίνδυνος ονομάζεται το ασφαλιζόμενο αντικείμενο είτε αυτό είναι σπίτι, ξενοδοχείο, εργοστάσιο, κατασκευή ενός τεχνικού έργου κλπ.
Αντασφαλιστική εταιρεία είναι εκείνη η ασφαλιστική εταιρεία στην οποία η πρωτασφαλίστρια εταιρεία ασφαλίζει κάποιο ποσοστό ενός κινδύνου. Το ποσοστό που κρατά η ίδια η πρωτασφαλίστρια λέγεται ιδία κράτηση. Η αντασφάλιση γίνεται ώστε η πρωτασφαλίστρια να κατανέμει τον κίνδυνο και παράλληλα να έχει την δυνατότητα να πληρώσει αποζημίωση στην περίπτωση ζημίας η οποία ζημία θα είναι μεγαλύτερη από το ενεργητικό της. Έτσι, εάν μια ασφαλιστική εταιρεία έχει ενεργητικό πχ. 2 δις δρχ μπορεί να εκδόσει συμβόλαιο ασφάλισης για κάλυψη πολύ μεγαλύτερων κεφαλαίων χωρίς να κινδυνεύει να πτωχεύσει στην περίπτωση ζημιών. Ο έλεγχος κατά πόσο μια ασφαλιστική μπορεί να ανταπεξέλθει σε πιθανές απαιτήσεις αποζημίωσης γίνεται από το Υπουργείο Εμπορίου και ονομάζεται “έλεγχος φερεγγυότητας” με αντίστοιχη έκδοση βεβαίωσης από το Υπουργείο Εμπορίου. Το πρόσφατο κλείσιμο μερικών ασφαλιστικών εταιρειών και το επερχόμενο πιθανό κλείσιμο άλλων οφείλεται στην μη κάλυψη των ποσοστών φερεγγυότητας.
Ζημία είναι ένα τυχαίο, βίαιο και μη προβλέψιμο γεγονός το οποίο θα έχει σαν συνέπεια την καταστροφή περιουσιακών στοιχείων ή την πρόκληση σωματικών βλαβών. Η ζημία μπορεί να είναι θετική δηλ. να ζημιώσει απτά αντικείμενα ή αποθετική δηλ. εξαιτίας της θετικής ζημίας να ζημιώσει η εισροή κεφαλαίων όπως για παράδειγμα σε μια περίπτωση φωτιάς όπου καταστρέφεται πχ ο παραγωγικός εξοπλισμός μιας εταιρείας με αποτέλεσμα την αδυναμία παραγωγής δηλαδή πωλήσεων με συνέπεια την μείωση των εσόδων ή, για σωματικές βλάβες, την αδυναμία εργασίας άρα τον μηδενισμό εισροής εσόδων για τον παθόντα και την οικογένειά του.
Η σχέση ασφαλιστικής εταιρείας και ασφαλισμένου οριοθετείται από το συμβόλαιο ασφάλισης το οποίο είναι νομικό κείμενο. Η αντίληψη ορισμένων ότι οι ασφαλιστικές εταιρείες δεν πληρώνουν πηγάζει από τους μη ενημερωμένους ασφαλισμένους οι οποίοι δεν γνωρίζουν επακριβώς για ποιούς κινδύνους ασφαλίζονται. Δηλαδή δεν γνωρίζουν τους ειδικούς όρους ασφάλισης και τους εξαιρούμενους κινδύνους.
Τα ασφαλιστήρια συμβόλαια αποτελούνται :
- από ένα γενικό κείμενο όπου καθορίζονται οι ασφαλιζόμενοι κίνδυνοι
- από ένα ενσωματωμένο κείμενο εξαιρέσεων όπου αναγράφονται οι κίνδυνοι που εξαιρούνται και δεν καλύπτονται. Για να περιληφθούν οι κίνδυνοι αυτοί στο περίγραμμα ασφάλισης εκδίδεται πρόσθετη πράξη με ειδικούς όρους με την οποία εξαιρείται η εξαίρεση κάλυψης. Για παράδειγμα στο βασικό ασφαλιστήριο τεχνικών έργων δεν καλύπτεται ζημία που θα προέλθει από δονήσεις κρουστικών ή άλλων εργαλείων. Με την πρόσθετη πράξη ασφάλισης δονήσεων και με επιπλέον καταβολή ασφαλίστρου η ζημία καλύπτεται.
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ Ο ΑΣΦΑΛΙΖΟΜΕΝΟΣ
Ο ασφαλιζόμενος θα πρέπει :
Να γνωρίζει τους καλυπτομένους κινδύνους
Να γνωρίζει δηλαδή τους όρους ασφάλισης. Για τα τεχνικά έργα ένα πολύ σημαντικό σημείο ασφάλισης είναι αυτό της αποκομιδής ερειπίων (μπαζών) που θα δημιουργηθούν σε περίπτωση ζημίας και θα πρέπει πάντα να ζητείται σαν κάλυψη.
Να έχει προσδιορίσει επακριβώς τα ασφαλιζόμενα αντικείμενα και τις αξίες τους για να αποφύγει την υπασφάλιση ή συνασφάλιση.
Σαν παράδειγμα αναφέρουμε την περίπτωση που κάποιος έχει ασφαλίσει περιουσιακά στοιχεία για αξία έστω 1,000,000 δρχ ενώ στην πραγματικότητα αυτά έχουν αξία 2,000,000 δρχ. Είναι δηλαδή συνασφαλιστής κατά 50 % Έτσι, εάν επέλθει μια ζημία με κόστος αποκατάστασης 500,000 δρχ η αποζημίωση θα είναι το 50% δηλ. 250,000 δρχ. Εάν δεν είναι γνωστή η έννοια της συνασφάλισης τότε ο συγκεκριμένος ασφαλισμένος θα δυσαρεστηθεί με την ασφαλιστική του εταιρεία.
Να γνωρίζει την έννοια ασφάλισης σε πρώτο κίνδυνο.
Η ασφάλιση σε πρώτο κίνδυνο σημαίνει ότι δεν θα ληφθεί υπ’όψη η όποια συνασφάλιση αλλά το ποσό πρώτου κινδύνου θα είναι το μέγιστο της ευθύνης αποζημίωσης από την ασφαλιστική εταιρεία. Σαν παράδειγμα αναφέρουμε ασφάλιση δονήσεων σε πρώτο κίνδυνο έναντι ποσού έστω 10,000,000 δρχ. Εάν στην συγκεκριμένη περίπτωση τα ασφαλισμένα αντικείμενα υποστούν ζημία από δονήσεις έστω 5,000,000 δρχ και η πραγματική τους αξία συνολικά έστω ότι είναι 100,000,000 δρχ δεν θα υπολογιστεί συνασφάλιση αλλά θα δοθεί αποζημίωση 5,000,000 δρχ. Εάν η ζημία είναι μεγαλύτερη από 10,000,000 δρχ η αποζημίωση δεν θα ξεπεράσει τα 10,000,000 δρχ.
Να γνωρίζει την έννοια της παλαιότητας.
Εάν ένα περιουσιακό στοιχείο έχει χρησιμοποιηθεί για κάποιο χρόνο και χρειασθεί να αντικατασταθεί τότε εάν η αντικατάσταση γίνει με καινούργιο ο ασφαλισμένος κερδίζει από την αντικατάσταση αυτή. Θα πρέπει συνεπώς να υπολογισθεί και κάποια συμμετοχή του. Η συμμετοχή αυτή είναι η έννοια της παλαιότητας. Το ποσοστό παλαιότητας ποικίλει και εξαρτάται από την προσδοκώμενη ζωή του περιουσιακού στοιχείου με μέγιστο το 50%. Το πρόβλημα της παλαιότητας μπορεί να παρακαμφθεί εάν ζητηθεί ασφάλιση σε αξία καινούργιου χωρίς υπολογισμό παλαιότητας.
Να γνωρίζει την έννοια της απαλλαγής.
Κάθε ασφαλιστήριο συμβόλαιο εμπεριέχει απαλλαγή υπέρ της ασφαλιστικής εταιρείας που είτε είναι συγκεκριμένο ποσό για κάθε ζημία είτε ποσοστό επί της ζημίας. Για παράδειγμα εάν υπάρξει ζημία έστω 10,000,000 δρχ και έχει οριστεί απαλλαγή έστω 500,000 δρχ ή έστω 15% επί του ποσού ζημίας τότε η αποζημίωση θα είναι 9,500,000 δρχ για την πρώτη περίπτωση και 8,500,000 δρχ για την δεύτερη. Θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι η μεγαλύτερη απαλλαγή επιδρά στην μείωση του ασφαλίστρου.
Να γνωρίζει τι πρέπει να κάνει σε περίπτωση ζημίας.
Οι πληροφορίες αυτές είναι γραμμένες σε κάθε ασφαλιστήριο συμβόλαιο. Ο ασφαλισμένος θα πρέπει μέσα σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα να ενημερώσει με έγγραφό του την ασφαλιστική του εταιρεία η οποία αναλόγως την ζημία θα του δώσει οδηγίες τι πρέπει να κάνει. πρέπει να κάνει. Σε περίπτωση επειγόντων εργασιών θα πρέπει να φωτογραφίσει την κατάσταση αμέσως μετά την ζημία και να προχωρήσει στην προστασία των περιουσιακών στοιχείων ώστε να μειωθεί ή πιθανή αύξηση της ζημίας. Κάθε έξοδο για την προστασία αύξησης της ζημίας είναι αποζημιωτέο. Εάν δεν γίνει προσπάθεια προστασίας και η ζημία αυξηθεί εξ’αιτίας της ελλιπούς προστασίας τότε η επιπλέον αυτή ζημία δεν θα βαρύνει την ασφαλιστική εταιρεία.
Η ΠΡΟΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ
Πριν την ανάληψη ασφάλισης τεχνικού έργου η ασφαλιστική εταιρεία διενεργεί προασφαλιστική επιθεώρηση αναθέτοντάς την σε ειδικευμένο πραγματογνώμονα. Κατά την προασφαλιστική επιθεώρηση συμπληρώνεται σχετικό ερωτηματολόγιο στο οποίο επισυνάπτονται τα εξής στοιχεία (η παρακάτω κατάσταση αναπροσαρμόζεται ανάλογα με τον κίνδυνο) :
- προκήρυξη έργου
- σύμβαση έργου
- τεχνική περιγραφή των εργασιών που θα εκτελεστούν
- γενικό σχέδιο εργολαβίας (κατόψεις – τομές)
- διάγραμμα χρονικού προγραμματισμού
- σχέδια εδαφολογικής μελέτης
- τοπογραφικό
- αναλυτική περιγραφή μηχανημάτων, έτος κτήσης, αξία καινούργιου
- σχέδιο ασφάλειας και υγείας και φάκελο ασφάλειας και υγείας (υποχρέωση σύνταξης που προκύπτει από το ΠΔ 305/96Κ
Kατά το στάδιο προασφαλιστικού ελέγχου δίδεται επίσης βαρύτητα και στους υπεργολάβους που πιθανώς επιλεχθούν για την κατασκευή τμημάτων του έργου. Είναι γνωστός ο ακήρυχτος πόλεμος των συνεργείων των υπεργολάβων που έχει σαν συνέπεια την δημιουργία ζημιών λόγω κακοτεχνιών και συνεπώς την ανάγκη για αποκατάστασή τους.
Το κόστος ασφάλισης εξαρτάται άμεσα από την επικινδυνότητα του έργου. Ειδικά για μεγάλα έργα ή για έργα ειδικών κατασκευών, η ασφαλιστική εταιρεία (με βάση την τεχνική περιγραφή των εργασιών που θα γίνουν) ανατρέχει σε στατιστικά δεδομένα ζημιών παρελθόντων ετών και στην δόκιμη εμπειρία του ευρύτερου ασφαλιστικού – αντασφαλιστικού χώρου και ανάλογα αποδέχεται η απορρίπτει την ασφάλιση.
H κατανομή των κινδύνων για ενδεχόμενες ζημιές ή απώλειες, στα πλαίσια ή εξαιτίας του έργου, γίνεται μεταξύ των δύο συμβαλλομένων (κύριος του έργου και ανάδοχος). H κατανομή των διαφόρων κινδύνων θα πρέπει να αναφέρεται ρητά στη γενική συγγραφή υποχρεώσεων της αντίστοιχης σύμβασης. Tα βασικά κριτήρια για τα οποία γίνεται η κατανομή και αντίστοιχα η ανάληψη των παραπάνω κινδύνων του έργου είναι τόσο η αστική / συμβατική ευθύνη, όσο και η αντικειμενική δυνατότητα του κάθε συμβαλλομένου να παρέμβει προκειμένου να ελαχιστοποιήσει ή να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τον εκάστοτε κίνδυνο.
Ο κύριος του έργου που συνήθως απαιτεί την ασφάλιση θα πρέπει να έχει προδιαγράψει ακριβώς τι κινδύνους πρέπει να περιλαμβάνει το συμβόλαιο ασφάλισης ώστε το έργο να είναι πραγματικά ασφαλισμένο. Με αυτό τον στόχο, εναπόκειται στο ΥΠΕΧΩΔΕ ή στον φορέα ανάθεσης έργων μετά από μελέτη να συντάξει πίνακα αναγκαίων ασφαλιστικών καλύψεων ώστε να ομογενοποιηθούν τα προσκομιζόμενα συμβόλαια ασφάλισης για κάθε έργο. Η προσθήκη επιπλέον όρων ασφάλισης εκτός των αναγκαίων εναπόκειται στον ασφαλισμένο και στις συμβουλές που θα του δώσει ο ασφαλιστής του.
Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΜΙΑΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ
Όταν κάποιος επιλέγει την ασφαλιστική εταιρεία στην οποία θα ασφαλιστεί (και αυτό ισχύει για όλες τις ασφαλίσεις είτε τεχνικών έργων είτε επαγγελματικών χώρων) εκτός από την σχέση αμοιβαίας εμπιστοσύνης θα πρέπει να συνεκτιμά :
την τεχνογνωσία της ασφαλιστικής εταιρείας
την αφοσίωσή της στην ποιοτική εξυπηρέτηση του ασφαλισμένου
την δυναμική της αντασφαλιστικής της εταιρείας
την συμμόρφωσή της στην κείμενη ασφαλιστική νομοθεσία που αποδεικνύεται από σχετική βεβαίωση του Υπουργείου Εμπορίου η οποία θα πρέπει να επισυνάπτεται στην προσφορά που θα δώσει η ασφαλιστική εταιρεία
την γνώμη του νομικού συμβούλου του αφού αυτό που τελικά είναι ισχυρό είναι οι όροι ασφάλισης και οι συμβατικές υποχρεώσεις της ασφαλιστικής και του ασφαλισμένου όπως αναγράφονται στο συμβόλαιο ασφάλισης
Ο ΠΡΑΓΜΑΤΟΓΝΩΜΩΝ
Ο πραγματογνώμων σαν τεχνικός σύμβουλος οριζόμενος από την ασφαλιστική εταιρεία ερευνά και βεβαιώνει την αιτία γένεσης της ζημίας και αποτιμά το κόστος αποκατάστασής της συσχετίζοντας παράλληλα την αιτία της ζημίας με τους όρους κάλυψης του συμβολαίου ασφάλισης. Εάν για την αιτία γένεσης έχει ορισθεί επιτροπή πραγματογνωμόνων από Δημόσια Αρχή πχ. Πυροσβεστική Υπηρεσία, Αστυνομία, Υπουργείο κλπ συνεργάζεται στενά με την επιτροπή αυτή και παρακολουθεί το έργο της και τις διαδικασίες έρευνας επεμβαίνοντας όπου χρειάζεται.
Ο πραγματογνώμων επιβάλλεται να έχει πολύπλευρες γνώσεις χωρίς όμως να έχει αναγκαία απόλυτα εξειδικευμένες γνώσεις δηλ. να είναι generalist και όχι specialist. Εάν χρειαστούν οι ειδικές γνώσεις δηλ. οι γνώσεις που εισχωρούν σε μεγάλο βάθος τότε προσλαμβάνει συμβούλους που κατέχουν τις απόλυτα εξειδικευμένες γνώσεις και μαζί προχωρούν προς το κέντρο του προβλήματος και της λύσης σε συνεργασία με τον τεχνικό σύμβουλο που όρισε ο ασφαλισμένος. Για την κάλυψη ειδικών αναγκών και εφ’όσον η τεχνογνωσία του Ελληνικού δυναμικού δεν επαρκεί, ο πραγματογνώμων πρέπει να διαθέτει την δυνατότητα υποστήριξης από διεθνές δίκτυο ειδικών καθώς και εργαστηριακής στήριξης.
Ο πραγματογνώμων παρακολουθεί την μέθοδο και την εξέλιξη της αποκατάστασης της ζημίας, διαπραγματεύεται με τους επισκευαστές και ελέγχει τα προσκομιζόμενα δικαιολογητικά δαπανών. Μετά το πέρας της αποκατάστασης της ζημίας συντάσσει αναλυτική έκθεση πραγματογνωμοσύνης.
Υπογραμμίζουμε ότι σύμφωνα με το ΠΔ 400/70 ο πραγματογνώμων νοείται ότι διορίζεται κοινά από την ασφαλιστική εταιρεία και από τον ασφαλισμένο και ενεργεί χωρίς προκατάληψη. Προβλέπονται και ποινικές ευθύνες σε περίπτωση που αποδειχθεί μεροληψία.
Σε θεσμικό επίπεδο θα πρέπει να τονιστεί και να γίνει κατανοητό ότι η ασφάλιση δεν υποκαθιστά την ποιότητα που θα πρέπει να υπάρχει σε όλες τις φάσεις κάθε έργου από την μελέτη μέχρι την τελική παράδοση. Είναι γνωστό ότι τα συστήματα ποιότητας της σειράς ISO 9000 δεν είναι ούτε αναγκαία ούτε ικανή συνθήκη για την επίτευξη της ποιότητας.
Παράλληλα θα πρέπει να έχουμε υπ’όψη ότι η ασφάλιση δεν είναι το ορθό καταφύγιο όσων συνειδητά παραδίδουν έργα μειωμένης ποιότητας και τεχνικής ανεπάρκειας. Πριν την αποζημίωση και στην περίπτωση ζημίας που θα προέρχεται από ενδογενή αιτία, μεταξύ άλλων θα γίνει έλεγχος:
της μελέτης
των τεχνικών περιγραφών
των τευχών δημοπράτησης
των προσμετρήσεων
των τιμολογίων
των συγγραφών υποχρεώσεων
της κατασκευής με τις αναφορές των συμβατικών τευχών σε διεθνείς προδιαγραφές, πρότυπα και κανονισμούς.
Στην περίπτωση διαπίστωσης σημαντικής απόκλισης ή και ανεπάρκειας (που μπορεί να έχει γίνει και ηθελημένα) τότε εάν υπάρξουν στοιχεία που αποδεικνύουν βαριά αμέλεια η αποζημίωση είναι μάλλον βέβαιο ότι δεν θα δοθεί.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Η ασφάλιση, δηλαδή η μεταβίβαση οικονομικών ευθυνών στην ασφαλιστική μας εταιρεία, πρέπει να καθορίζεται από σχέση αμοιβαίας εμπιστοσύνης και καλής πίστης. Τεκμηριώνεται δε από τους όρους του ασφαλιστηρίου συμβολαίου και όχι από τις αόριστες διαβεβαιώσεις του ασφαλιστή μας.
Όταν ασφαλιζόμαστε δεν επιλέγουμε την εταιρεία με το χαμηλότερο ασφάλιστρο αλλά επιλέγουμε αυτή που θα είναι μαζί μας όταν πραγματικά την χρειαστούμε. Εάν τα δύο αυτά σημεία μπορούν να συνδυαστούν τότε έχουμε πλησιάσει στο τέλειο.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Contractors’All Risk and public liability Insurance, (L.Piper, Buckley Press)
- Construction Accident Reconstruction, (C.Zemsky, IPTM Press)
- Roadway Defects and Tort Liability, (J.Glennon, IPTM Press)
- H Ασφάλιση Κινδύνων Μελέτης και κατασκευής τεχνικών έργων, (Γ.Kουτίνας, Ενημερωτικό Δελτίο ΤΕΕ αρ.1999)
- Turbomachinery Insurance, Fire Protection on building sites, Machinery Breakdown Insurance, contractors’All Risk Insurance, Erection All Risk Insurance, (Swiss Re Publications)